Sağlık Bakanlığı, kamuoyunda tartışma yaratan taşıyıcı anneliği, kesin yasa hükmüyle yasaklamak için hazırlık yapıyor.
Türkiye’den her yıl bir kısım kadın, başkasının spermi veya yumurtalığıyla hamile kalabilmek veya bebeğinin cinsiyetini belirleyebilmek için yurtdışına gidiyor. Türk Ceza Kanunu’nun, “Çocuğun soy bağını değiştirme” başlıklı 231. maddesi, bu işleme engel olarak görülüyor. Maddede, “Bir çocuğun soy bağını değiştiren veya gizleyen kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır” deniliyor. “Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Yönetmeliği”nde ise bu konuları yasaklayan hükümler bulunuyor. Bakanlık taslağında, 2238 sayılı Organ ve Doku Alınması Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanuna şu hükümlerin eklenmesi öngörülüyor:
SADECE EVLİ EŞLERE
“Doğal yollarla çocuk sahibi olunamadığı veya tıbbi gereklilik bulunduğu hallerde, kadın veya erkeğin üreme hücrelerinin tıbbi yöntemlerle döllenmeye elverişli hale getirilmek ve vücut içinde veya dışında döllenmesini sağlamak suretiyle üreme hücreleri veya embriyo anne adayına uygulanabilir. Bu yöntem sadece evli olan eşler arasında gerçekleştirilir. Bu tedavi uygulamaları, bakanlıkça belirlenen tıbbi esaslar çerçevesinde yalnızca bakanlıkça yetkilendirilmiş hekimler tarafından ve bakanlıkça ruhsatlandırılan üremeye yardımcı tedavi merkezlerinde gerçekleştirilebilir. Eşlerden biri veya her ikisinden alınan üreme hücreleri ve bu hücrelerden elde edilen embriyonun, başka kişilere uygulanması yoluyla çocuk sahibi olmak ve taşıyıcı annelik yapmak yasaktır. Başkasına ait üreme hücresi veya embriyonun kullanılması suretiyle donasyon işlemi yapılması ve bu amaçla üreme hücresi veya embriyo bağışlanması, satılması, bulundurulması, kullanılması, saklanması, taşınması, ithalatı, ihracatı ve bu işlemlere aracılık edilmesi yasaktır.
YAPANA, BAĞIŞLAYANA CEZA
Hukuka aykırı olarak organ ve doku alan, satan, satın alan, satılmasına aracılık eden, saklayan, nakleden veya aşılayan, organ veya doku teminine yönelik olarak ilan veya reklam veren veya yayınlayan kişiler hakkında Türk Ceza Kanunu’nun 91’inci maddesi uygulanır. (Hukuka aykırı yollarla elde edilmiş olan organ veya dokuyu saklayan, nakleden veya aşılayan kişi, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.) Bu Kanuna aykırı şekilde embriyo ve üreme hücresi bağışlayan, aşılayan, bulunduran, kullanan, saklayan ve nakledenlerle bunların alım ve satımını yapanlar, alım ve satımına aracılık edenler veya komisyonculuğunu yapanlar veya bu fiilleri özendiren, bunlara yönlendiren veya bunlara yönelik ilan veya reklam veren veya yayınlayan kişiler hakkında, fiil daha ağır cezayı gerektiren bir suç teşkil etmediği takdirde 2 yıldan 4 yıla kadar hapis ve bin günden iki bin güne kadar adli para cezasına hükmolunur.
Bu fiillerin Türk vatandaşları tarafından yurt dışında işlenmesi halinde, ilgili ülkede fiil suç oluşturmasa dahi fail bu fıkra hükümlerine göre cezalandırılır.”
TAŞIYICI ANNELİK NEDİR?
Evli ve çocuk sahibi olamamış kadının gebelik mahsülünü taşıyacak bir rahminin olmadığı durumlarda evli çiftin erkeğinden alınan spermin kadından alınan yumurta hücresi ile dışarıda döllenmesiyle oluşan embriyonun, başka kadının rahmine yerleştirilmesiyle hamile kalan ,bebeği rahminde taşıyan ve doğuran kadına taşıyıcı anne adı verilir. Bu işi ücretle yapana kiralık taşıyıcı anne, ücret söz konusu olmadan yapan kadına ise gönüllü taşıyıcı anne denir.
Bebek sahibi olmak için taşıyıcı anne olgusunu düşündüren nedenleri şu şekilde sıralamak mümkündür:
1- Kadının yumurtası vardır, fakat gebelik için tıbbi engelleri bulunmaktadır.Genç yaşta rahmi alınmak zorunda kalınmış veya tıbbi nedenlerle gebeliği müsaade edilmeyen kadınlarda taşıyıcı annelik düşünülmelidir.Gebe kalamayan veya gebe kalması mümkün olmayan ama yumurta hücresi olan kadınlarda bebek sahibi olabilmelerine olanak sağlayan taşıyıcı anneliği anlatmak gereklidir. Memleketimizde donasyon ve taşıyıcı annelik yasal olmamasına ragmen bir aydın olarak bu seçeneği hastalarımıza sunmak zorundayız.
Kadından alınan yumurta hücresinin erkekten alınan sperm ile döllendikten sonra oluşan embryo rahmi ilaçlarla hazırlanmış taşıyıcı anneye yerleştirilir.
2- Kadının yumurtası da yoktur,bu durumda yumurta hücresi taşıyıcı anneden alınabileceği gibi üçüncü bir kişiden de alınabilir.Yumurta ,taşıyıcı anneden alınmış ise bu durumda taşıyıcı anne genetik olarak ta bebeğin annesidir. Taşıyıcı anne gebelik boyunca normal bir gebe nasıl takip edilirse o şekilde takip edilir.Doğuma gerçekleştirilir.Hastane kayıtlarında bebeğin annesi taşıyıcı kadın olacaktır. Bu işlemin yasal olduğu ülkelerde buradaki hukuksal problem çözülmüştür. Doğan bebeğin genetik olarak yumurtası alınan kadının ve spermi alınan erkeğin özelliklerini taşıyacaktır.
