Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, A Haber canlı yayınında A Haber Ankara Temsilcisi Murat Akgün 'ün gündeme ilişkin sorularını yanıtladı, değerlendirmelerde bulundu.
Bakan Çavuşoğlu'nun açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:
Her şeyden önce Türkiye'nin iki tarafı bir araya getirmesi ve iki tarafında toplantılar Türkiye'nin olmasını istemesi Türkiye'ye duyulan güvenin göstergesidir. Bu da izlediğimiz dengeli ilkeli politikanın bir sonucudur. Türkiye doğruya doğru, yanlışa yanlış ve yapabileceklerini söyleyen yapamayacaklarını da aynı şekilde açıklayan bir tutum sergiledi.
"UKRAYNA TARAFSIZ POLİTİKAYA HAZIR, GÜVENCE İSTİYOR"
Şu anda savaşın sona erdirilmesi için çaba sarf ediyoruz. Çok ciddi bir tehdit var ve savaşın sona erdirilmesi için mücadele ediyoruz. Bu konuda en çok çaba sarf eden ülke Türkiye. En anlamlı netice İstanbul'da alındı. Ukrayna tarafsız politikaya hazır, güvence istiyor. Ama her şey bitti mi? Bitmedi. Bazı konularda bir uzlaşı ortak anlayışa varıldı. Artık bazı konuların tartışılmadığını müzakere edilmediğini görüyoruz.
Örneğin tarafsızlık. Tarafsızlık statüsü neye bağlı? Güvencelerin olmasına bağlı. Şimdi o güvenceler konuşuluyor. Tarafsızlık tamam biz tarafsız politika izlemeye hazırız diyor Ukrayna, NATO'ya girmeyeceğiz diyor ama bize güvencelerin verilmesi gerekiyor diyor. Örneğin Rusça dilinin resmi dil olması veya Rusça'nın eğitimde dil olarak önünde engel olmaması. Sonuçta Rusça diliyle ilgili tartışma yok. Ayrıca daha önce Nazilerden arındırılması gibi silahtan arındırılması gibi konular artık göreceli olarak daha az tartışılıyor.
KIRIM VE DONBASS'IN STATÜSÜ
Kolektif güvenlik anlaşmasının içeriği. Ne konuşuluyor? Kırım'ın ve Donbas bölgesinin statüsü ne olacak? Bu konuda karar vericiler kim? Liderler. Şimdi bu toplantıdan sonra özellikle gerginliğin azaltılması ile ilgili bazı adımlar atıldı. Ama sahada bu kararların yansımasını görmüyoruz. Örneğin bazı bölgelerden Rus askerlerinin çıkarılması. Taktik manevra diyenler var. Şüpheci iyimser olanlar var. Biz de temkinliyiz. Çünkü 35 günü geçti. Yaklaşık bir aydan sonra İstanbul'da müzakereciler bir araya geldi.
VLADİMİR PUTİN TÜRKİYE'YE GELECEK
Bir iki hafta içerisinde Dışişleri Bakanları toplantısı olabilir. Putin Türkiye'ye gelecek, Yüksek düzeyli işbirliği toplantısı yapılacak. Kiev'e gitmek çok zor. Bir iki ülkenin başbakanı trenle 10 saatlik bir yolculukla gitti. Gidilirse 2 tarafa da gitmek gerekir. Biz Putin'in yüksek düzeyde işbirliği toplantısı için Türkiye'ye gelmesini bekliyoruz.
TÜRK VATANDAŞLARININ UKRAYNA'DAN TAHLİYESİ
Ukrayna'dan 16 bin 600 civarında vatandaşımızı tahliye ettik. Aileleri ile 190'a yakın vatandaşımızı tahliye olacak. 16 bin 600 civarında vatandaşımızı tahliye ettik. Otobüslerimiz sürekli sahada bekliyor. Koridor açılırsa vatandaşlarımızı hemen çıkaracağız. Burada Tatarlar var, Türkmen kardeşlerimiz var, Azerbaycanlı kardeşlerimiz vardı. Bizim 30 vatandaşımız kaldı. Ülkenin tamamında refakatçileri ile birlikte 90 vatandaşımız var. Ukraynalıların Rusya tarafına gitmesi söz konusu değil. Ama Rusça konuşan, oraya gitmek isteyen varsa onu da engellememek lazım. Biz iki tarafa da koridor açılmasını istiyoruz. İnsanlar istedikleri tarafa gidebilmeli. Biz bu konuda çok çaba sarf ettik. Tahliye koridorları açılmadan önce bile konvoylara ateş açıldı. Çok tehlikeli bir durum.
UKRAYNA'DA MAHSUR KALAN TÜRK UÇAKLARI
Ukrayna hava sahası şu an kapalı. Ukrayna'da hava indirme olmasın diye mayınlarla falan önlem almış. Bunları temizlemek kolay. Hava sahası açılmalı. İki taraf ile de temastayız. Uçaklarımız için bir risk yok. MSB ve askerlerimize günlük bilgiler geliyor.
TÜRK ASKERİ UKRAYNA- RUSYA SAVAŞINA GİRER Mİ?
Mutabakat çıkmadan kesin yorum yapmak doğru değil. Rusya'nın Batılı ülkelerin garantörlüğüne karşı çıktığı da doğru değil. Ukrayna P5 ve Türkiye ile Almanya. P5'in içinde Rusya'nın kendisi de var. Fransa var, İngiltere var, Çin de var. Rusların karşı çıktığına dair bir açıklaması oldu mu? Hayır. Kanada, İsrail, İtalya da Ukrayna tarafından zikredildi. P5 artı Almanya ve Türkiye, ilaveten Kanada'da var. Rusya ile Kanada'nın ilişkileri iyi değil. Ukrayna ile ilişkileri ise çok iyi.
Bu ülkelerin ismi zikredildi. Gönüllü katılmak isteyen ülkelere de bunun açık olduğu söylendi. Ukrayna, ben NATO'ya üye olmayacağım ama benim güvenliğimin garanti edilmesi lazım diyor. Ukrayna, P5 ülkeleri olsun diyor. Yorumlara bakıyoruz, Türkiye otomatikmen güç gönderecek diyor. Böyle bir şey yok. Türkiye'nin asker göndereceği bugün bir gazetede yazıyor. Yok öyle bir şey. Ukrayna güvenlik garantisi istiyor. Türkiye savaşın içine girecek, asker gönderecek gibi yorumlar doğru değil. İki tarafın mutabakatını da bir görmek lazım. Garantörlüğü kabul edip etmemek konusunda şartları gördükten sonra karar verilir.
"İKİ TARAFIN KALICI BİR BARIŞA GİDECEK SÜREÇ OLMASI ÖNEMLİ"
Ukrayna, Türkiye'nin olmasını ısrarla istedi. Rusya, Belarus'u ısrarla istedi. Biz bir an önce görüşün dedik. Belarus'u arayarak sizin için güvence isteyebiliriz de dedik. Antalya Diplomasi Forumu'ndan önce Lavrov ve Kuleba bir araya geldi. Şimdi müzakereciler Türkiye'ye geldi. Dürüst bir arabulucu olarak ev sahipliği yapmak isteriz. İki tarafın kalıcı bir barışa gidecek süreç olması önemli.
Antalya'daki toplantı dışişleri düzeyinde ilk olması anlamında önemliydi. Ama çok bir şey çıkmayacağı da belliydi. Bir az önce bahsettiğim güvenlik garantisi konusu... Bunda anlaşamadıklarını söylediler. En zorlu konulardan ikisi de Kırım ve Donbass'ın statüsü. Liderler düzeyinde karar verilmesi gereken konular. Anlaşma Meclislerden de geçecek. Ukrayna'da referanduma da gidilecek. Ukrayna Meclisi için söylüyorum. Ukrayna'da daha farklı bir durum var. Rusya'da Meclis daha homojen. Putin'in partisinin ağırlığı var. Her şeyi yaptınız, Ukrayna halkı referandumda 'hayır' derse her şey çöpe gider.
Bu konular kolay olsa bugüne kadar zaten anlaşılırdı. Bu konular silahlar altında müzakere edilmez. Sakin bir ortamda bunu tartışmaları gerekiyor. Bazılarını liderler düzeyinde konuşmak gerekiyor. Düşüncelerimi söylerken, böyle yapsınlar demiyorum. Zorlu konuları bir iki ayda çözemeyecekseniz, savaş devam etsin diye bir anlayış olmaz. Kalıcı ateşkes olsun, çekilme olsun, yaptırımlarda esneme olur. Avrupalılara da söylüyoruz, ateşkes olduğunda yaptırımların kalkması da masada olacak. Siz hangi yaptırımlarda gevşemeye gideceksiniz? Şartlara bağlı olacak. Avrupalı dostlarımız da hazır olmalı. Bunlara da tavsiyelerde bulunuyoruz.. Kırım ve Donbas'ın statüsüne iki ülke karar verir. En sonunda halklar onay verecek veya vermeyecek.
RUS OLİGARK ABRAMOVİCH'İN BARIŞ GÖRÜŞMELERİNDE YER ALMASI
Bu savaşın sonra ermesi için samimi bir çaba gösteriyor. Liderler ve ülkeler için açık tutulması gereken kanallar var. Bizim gibi kenarda, aynı sıralarda durdu. Savaşın ilk gününden bu yana çaba sarf ediyor. Çabalarını tüm dünya görüyor. Ukrayna da olumlu şeyler söylüyor. Yaptırım uygulanan oligarklar listesinde AB'de ve ABD'de yok. Bir tek İngiltere birtakım kararlar aldı. Kağıt üzerindeki müzakereler önemli. Liderler arasında, ülkeler arasında açık olması gereken kanallar var. Abramovich'in faydalı bir noktada olduğunu görüyoruz. Resmi ve gayri resmi kanalların olması son derece doğaldır. Bizim Rusya ile gergin sürecimiz oldu. Bazı iş adamlarının o süreçte katkı sağladığını sizler de bileceksiniz.
RUSYA GAZININ TÜRKİYE'YE ULAŞMASINDA SORUN YAŞANIR MI?
Kısa vadede mümkün değil. Ama herkes şimdi enerjide çeşitliliğin şart olduğunu düşünüyor. TANAP projesi var, TAP var. Bu projelerin kapasitesinin genişletilmesi gündemde. Irak'tan iki petrol boru hattı var. Biri DAEŞ tarafından tahrip edilmiş durumda. Doğu Akdeniz'in önemi burada anlaşılıyor. Ekonomik güzergah Türkiye'dir. İsrail ile atılan yeni adımlar sayesinde, Berat Bey döneminde baya bir aşamaya gelinmişti. Hem Filistin hem İsrail'e mayısın ortasında bir ziyaretimiz olacak. Tarih netleşmeye başladı. Bu bölgedeki gazın da Türkiye'deki boru hatlarına bağlanarak Avrupa'ya aktarılması planlanıyor. Kısa süreçte ikamesi zor. Bizim dışa bağımlılığımız azalıyor. Alternatif enerji, yenilenebilir enerjiye yatırımlarımız var. Enerji Bakanlığımız daha güvenli ve pratik yöntemleri görüşüyor. Enerji bağımlılığımızı azaltmamız lazım. Sakarya Gaz Sahasındaki doğalgazı 2023'te Türkiye'ye getirilmesi ile Türkiye önemli bir noktaya gelecek.
