İran'da son aylarda yükselişi dizginlenemeyen dolar ve avro ülke tarihinin en yüksek seviyesine çıktı. Ülkede serbest döviz piyasasını izleyen "bonbast.com"a göre, serbest piyasada doların satış kuru 28 bin 100 tümene kadar çıktı. İran'da dolar kuru ilk kez 28 bin tümeni aştı, yeni bir rekor kıran avro da 32 bin 900 tümenden işlem gördü. Öte yandan İran İstatistik Merkezi'nin açıkladığı verilere göre, ülkedeki yıllık enflasyon yüzde 26 oldu. Buna göre, geçen ay 25,8 olarak açıklanan yıllık enflasyonda bu ay yüzde 0,2 artış kaydedildi.
RUHANİ SUÇLAMALARA CEVAP VERDİ
İran Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf, 20 Eylül'de yaptığı bir konuşmada, yaptırımlardan kaynaklı ekonomik sorunlara karşı hükümeti etkisiz kalmakla suçlayarak, "Görevimiz halkı güçlendirmektir. Halkımızın sorunu, ülkeyi yönetmedeki yetersizlik, geçim şartları ve ekonomik açıdan destek görmemesidir." ifadelerini kullanmıştı.
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ise bugün Bakanlar Kurulu toplantısında yaptığı konuşmada, ABD'nin tek taraflı yaptırımlarını ekonomik savaş olarak niteleyerek, "Bugün her şeyden önce savaş koşullarında olduğumuza, daha sonra da bu savaşın yükünün sadece hükümetin omuzlarında olmadığına inanmamız gerekir." dedi.
NE OLMUŞTU?
İran'da 1 ABD doları, ocak ayının başında 13 bin 350 tümen civarında işlem görüyordu. Buna göre, İran'ın para birimi yıl başından bu yana dolar karşısında yüzde 110 değer kaybetti. ABD'nin nükleer anlaşmadan çekilmesinden sonraki 28 aylık süreçte ise tümenin dolar karşısındaki değer kaybı yüzde 340'a yaklaştı.
Ülkede doların Nisan 2018'de 4 bin tümenden 6 bin 100 tümen seviyelerine çıkması Ruhani hükümetini harekete geçirmişti. İran Merkez Bankası, tümenin döviz kurlarına karşı değer kaybını önlemek amacıyla 10 Nisan 2018'de doları 4 bin 200 tümen olarak sabitlemiş ve ülkede devlet kuru ile serbest piyasa kuru olarak iki ayrı döviz kuru ortaya çıkmıştı. Ülkedeki ithalatçılara devlet kurundan döviz tahsisi yapılmıştı.
ABD yönetiminin Mayıs 2018'de Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan nükleer anlaşmadan tek taraflı çekilerek, İran'a yönelik yaptırımları geri getirmesinin ardından, 26 Eylül 2018'de 19 bin tümene çıkarak tarihi seviyesini gören dolar, daha sonraki süreçte 10 bin 300 tümene kadar inmişti. İran'da dolar kuru, son aylarda tekrar yükselmeye başlamış ve 18 Temmuz'da 25 bin tümeni de aşmıştı.
Bütçe ve Planlama Kurumu Başkanı Muhammed Bakır Nobaht, 2 Haziran'da Meclis'te yaptığı sunumda, ülkesinin 2011'de 119 milyar dolar olan enerji ihracatı gelirlerinin geçen yıl ABD yaptırımları nedeniyle 8,9 milyar dolara kadar indiğini açıklamıştı.
İran hükümeti, ABD'nin bankacılık yaptırımları nedeniyle bazı ülkelerde dondurulan milyarlarca dolar dövizin ülkeye getirilmesi için çalışma başlattığını duyurmuştu.
