Süte su katılması, yağının alınması, bitkisel yağların eklenmesi gibi birçok hileden sonra bu kez de sütlerin çamaşır suyu ile karıştırıldığı iddia edildi. Böyle bir şeyin mümkün olamayacağını ve bunun sansasyonel haber olduğunu düşünen tüketicileri uyaran uzmanlar ise nasıl süre katılan çamaşır suyunun içer içmez etki göstermediğini ve bu eylemin hangi amaçla yapıldığını anlattı.
Hürriyet'ten Gaye Kobal'ın haberine göre, Ankara Üniversitesi Süt Teknolojisi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Barbaros Özer, çamaşır suyunun süte katılması halinde, sütü çabuk bozacak mikroorganizmaların öleceğini ve böylece sütün daha uzun süre, bozulmadan kalabileceğini ifade etti.
SÜTE NEDEN ÇAMAŞIR SUYU KOYUYORLAR?
Çamaşır suyunun bileşiminde ağartıcı ve mikroorganizmalara karşı etkili kimyasalların yer aldığı belirten Prof. Dr. Barbaros Özer, bunun temel işlevinin oksidasyon yoluyla mikroorganizmalar ile savaşma ve renkte ağarmalar olduğunu ifade etti.
Süte veya herhangi bir gıdaya çamaşır suyu katılmasının kesinlikle yasak ve tehlikeli olduğunu sçyleyen Özer, "Süte katılması durumunda çiğ sütte yer alan ve sütün bozulmasına yol açan mikroorganizmaları öldürülmesini ve dolayısıyla çiğ sütün kesilmeden daha uzun süre korunmasını sağlar.
Süt üretiminde temel ilke sütün sağlıklı hayvandan sağılması, el değmeden, kapalı sistemler aracılığı ile ve hızla toplama tanklarına aktarılarak 4 derece ve altına kadar soğutulmasıdır. Ancak ne yazık ki, ülkemizde üretilen sütün neredeyse yarısı (yıllık 9-10 milyon ton) herhangi bir denetim ve kontrol mekanizmasına dahil değildir. Bazı denetimsiz süt üretimlerinde çiğ sütün kesilmeden satışı ve dağıtımının yapılabilmesi için bazı hilelerin yapıldığı da bilinmektedir. Bu amaçla, soda külü, hidrojen peroksit, çamaşır suyu gibi kimyasalların süte katılması söz konusu olabilmektedir." şeklinde konuştu.
KAYNATMANIN FAYDASI OLUR MU?
Kaynatma işlemi ile çamaşır suyu bileşiminde yer alan kimyasallarda kısmi bir parçalanma meydana geldiğini belirten Prof. Dr. Özer, " Ancak bu durum çamaşır suyu katılan sütü kimyasal riskler açısından güvenli hale getirmemektedir. Kaynatma ile meydana gelen parçalanma ürünlerinin de risk teşkil ettiği unutulmamalıdır." dedi.
Gıda Mühendisi Ebru Akdağ ise çiğ sütün en riskli gıdalardan olduğunun altını çizerek kaynatmanın çamaşır suyundan kurtulmak için yeterli olmayacağını ve tek tehlikenin kimyasallar olmadığını belirtti. "Eğer hayvan antibiyotik ile tedavi edilmiş ise sütte antibiyotik kalıntısı olabilir. Ayrıca hayvanın memesinden gelebilecek zararlı mikroorganizmalar da çiğ sütte doğal olarak bulunur." diyen Akdağ, bunların arasında ısıya dayanıklı mikroorganizmaların olması halinde kaynatarak kurtulmanın mümkün olmadığını söyledi.
NE ZARARI OLUR?
Çiğ süte herhangi bir kimyasal madde ilavesinin yasal olarak mümkün olmadığını belirten Özer, "Bu yasaklama uzun yıllara dayalı risk değerlendirmeleri sonucunda alınmıştır ve tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de geçerlidir. Çiğ süte ilave edilen koruyucu amaçlı katkı maddelerinin tüketicilerde anında bir etki göstermemesi o ürünü güvenli kılmaz. Birikimli etki olarak tanımlanan ve düşük düzeylerde bile olsa insan vücudunda birikme olasılığı bulunan kimyasalların uzun vadede insan sağlığını tehdit edeceği açıktır. O nedenle, kesinlikle çiğ süte katkı maddesi ilave edilmemesi gerekmektedir. Çamaşır suyu okside edici niteliği ile ağartıcı bir maddedir. Okside edici maddelerin çiğ sütte mikroorganizmalar üzerinde yarattığı etkilerin benzerini insan vücudunda da gerçekleştirme olasılığı bulunmaktadır." şeklinde konuştu.
Mühendis Ebru Akdağ ise çiğ sütte üretici kaynaklı olmasa da çeşitli tehlikeler bulunabileceğini, bu sebeple çiğ süt satışının ABD'nin 20 eyaletinde yasak olduğunu aktararak, "Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) verilerine göre; ABD'de 1987'den 2010'a kadar olan dönemde, çiğ süt ve çiğ süt ürünleri tüketimi nedeniyle en az 133 salgın yaşanmış. Bu salgınlar 2 bin 659 hastalığa, 269 hastaneye yatışa, 3 ölüme, 6 ölü doğuma ve 2 düşüğe neden olmuş. Salgın ve hastalık vakalarının sayısı muhtemelen raporlamanın zayıflığı dolayısıyla tahminlerden daha da yüksektir." şeklinde konuştu.
NASIL ANLAŞILIR?
Süte eklenen katkı maddelerini ayırt etmenin zorluğuna dikkat çeken Prof. Dr. Barbaros Özer, "Kullanım dozları düşük olduğundan koku ve renkte herhangi bir değişim gözlenmesi olası değildir. Ancak, zaman zaman sokak sütlerinden yapılan ev tipi yoğurtlarda yoğurtlaşmanın geç olduğu ve suyunu bırakan yoğurt elde edildiği görülmektedir. Bu tip kimyasallar süt proteinlerinde de oksidasyona neden olduğundan yoğurt oluşumunda bu tip sorunların oluşmasına yol açabilirler. Dolayısıyla, ev tipi yoğurt üretimlerinde bu sorunlar ile karşılaşılması durumunda kimyasal madde ilave edildiği şüphesi akılda tutulmalıdır. Bunun yanında süte su katılmasının ve süt yağının alınması da benzer olumsuzluklara yol açabildiği unutulmamalıdır." dedi.
NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Çiğ sütün önerilmediğini ancak buna rağmen çiğ sütten vazgeçmek istemeyen tüketicilerin, 2017 yılında yürürlüğe giren Çiğ Sütün Halka Arzına dair yönetmelik hükümlerine uygun çiğ süt üretimi ve satışı yapan işletmelerden satın almaları gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Özer, "Çiğ sütü satın aldıktan sonra yaklaşık 15 dakika kaynatmakta yarar bulunmaktadır. Bununla birlikte, kontrolsüz koşullarda kaynatma işlemi ile sütün besin değerinde kayıplar olacağı gerçeği de göz ardı edilmemelidir. Bu kayıpların düzeyi endüstriyel pastörize sütler ile karşılaştırılmayacak kadar yüksektir." tavsiyelerinde bulundu.
SÜTTEKİ ÇAMAŞIR SUYU NASIL ANLAŞILMIYOR?
Prof. Dr. Barbaros Özer, çiğ süte ilave edilen çamaşır suyu ve benzeri kimyasalların insan vücuduna verebileceği zararın anlık değil orta ve uzun vadeli olduğunu, bu nedenle bu tip sütleri tükettikten sonra herhangi bir rahatsızlık hissedilmemesi o sütleri güvenli ve sağlıklı kılmaya yetmediğini söyledi.
Ebru Akdağ ise, "Aldığımız miktar ve yoğunluk dolayısıyla anında hasta etmez veya öldürmez. Ancak zamanla vücutta birikir ve bize zarar verir. Anında etkisi görülmediği için çoğu çiğ süt tüketicisi, "Bu kadar zamandır içiyoruz bir şey olmadı, o halde riskli değil" gibi yanlış bir çıkarımlar yapıyor. Halbuki yavaş yavaş zehirlendiğinin farkına varmıyor. İleride bir hastalıkla yüzleştiğinde ise kimsenin aklına geriye dönüp yıllarca tükettiği kontrolsüz çiğ sütü suçlamak gelmiyor." ifadelerini kullandı.
