Hz. Peygamber'in farz ve vâcip kapsamında olmaksızın sürekli veya genelde yaptığı ve ümmetine de yapılmasını tavsiye ettiği fiillere fıkıh ilminde ve ilmihal dilinde sünnet, Hz. Peygamber'in bazan yapıp bazan da terkettiği fiillere ise mendup, müstehap veya âdâp denildiğini, fıkıh usulünde ise bu gruba giren bütün fiillerin, şer‘î hükmün beşli taksimi içinde "mendup" olarak nitelendirildiğini biliyoruz.
Abdestin sünnetleri nelerdir?
Abdest almaya niyet etmek, başlarken besmele çekmek,
elleri bileklerle birlikte üç defa yıkamak,
ağız ve buruna su çekip iyi bir ağız ve burun temizliği (mazmaza ve istinşak) yapmak,
misvak kullanmak veya dişleri fırçalamak,
sakalın içine su girmesini sağlamak,
el parmaklarını birbirine sokup ovuşturmak,
başın tamamını elin ıslaklığıyla meshetmek,
boynu meshetmek,
abdest uzuvlarını yıkarken bu sayılan sıraya uymak,
abdeste sağ uzuvlardan başlamak, bu uzuvları üçer defa yıkamak ve su ile iyice ovmak (delk), abdeste ara vermeden tamamlamak.
Abdestin bu sayılan sünnetlerine ilâve olarak abdestin âdâbı olarak da; abdest alırken mümkünse kıbleye dönmek,
abdest sularını vücuda ve elbiseye sıçratmamak,
dünya işlerine ilişkin konuşmayıp abdest dualarını veya bildiği dualardan okumak,
suyu ölçülü kullanmak, abdest sonunda kelime-i şehâdet (Eşhedü enlâ ilâhe illâllah ve eşhedü enne Muhammeden abdühû ve resûlüh) getirmek gibi fiiller tavsiye edilir.
Abdestin âdâbından maksat, abdestin farzlarının ve sünnetlerinin daha uygun şekilde ve ortamda, mükemmel bir şekilde yerine getirilmesini sağlamaktır. Bu sebeple abdest alan kimse hangi davranışının abdestin amacına daha uygun olacağına ve abdest alırken nelerden kaçınması gerektiğine biraz da kendisi karar vermelidir.
Meselâ günümüzde abdest öncesinde ellerin ve yüzün sabunlu su ile yıkanması, iyi bir ağız ve burun temizliği, imkân varsa dişlerin fırçalanması, suyun ölçülü kullanılması, çevre temizliğine özen gösterilmesi hem bireyin sağlığı açısından hem de üçüncü şahıslara saygının gereği olarak ayrı bir önem kazanmıştır.
Kaynak: Diyanet İşleri Başkanlığı
