Özel Pendik Bölge Hastanesi bilgilendiriyor: Gıda zehirlenmelerinden nasıl korunabiliriz?

Özel Pendik Bölge Hastanesi bilgilendiriyor: Gıda zehirlenmelerinden nasıl korunabiliriz?

Gıda zehirlenmesi, günlük yaşamda doğru seçim ve uygulamalarla kontrol edilebilen bir konudur. Peki gıda zehirlenmelerinden nasıl korunabiliriz? İşte, önemli bilgiler ve detaylar...

Gıda zehirlenmesi, günlük yaşamda doğru seçim ve uygulamalarla kontrol edilebilen bir konudur. Gıdaların hijyene uygun hazırlanması, saklanması ve doğru sıcaklıklarda pişirilmesi zehirlenme riskini önemli ölçüde azaltır.

Güvenli gıda nedir?

Güvenli gıda; fizyolojik, biyolojik ve kimyasal açıdan zararlı bileşen içermeyen, mikrobiyal risklerden arındırılmış, sağlığa zarar vermeyen ve besin değerini koruyan gıdadır. Bir gıdanın güvenli kalabilmesi için hijyen kurallarına uymak, uygun saklama ve pişirme koşullarını sağlamak gerekir.

Zehirlenme için riskli sıcaklık aralığı ve zaman nedir?

Bakterilerin en hızlı çoğaldığı aralık 5–60°C arasındaki sıcaklıklardır.
Pişmiş gıdalar oda sıcaklığında 2 saatten uzun bekletilmemelidir.
Sıcak servis/tezgâh koşullarında gıdalar mümkünse 60°C ve üzerinde tutulmalıdır.
Pişirme veya yeniden ısıtmada iç sıcaklığın en az 70°C’ye ulaşması hedeflenmelidir.

En riskli besinler hangileri?

Kümes hayvanları ve şarküteri et ürünleri
Balık ve kabuklu deniz ürünleri
Pirinç ve diğer pişmiş tahıllar
Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri
Yumurta ve çiğ yumurta içeren sos/tatlılar
Yetersiz yıkanmış çiğ sebze ve meyveler

Gıdalar neden tehlikeli hâle gelir?

Yetersiz pişirme veya uygun olmayan yeniden ısıtma
5–60°C aralığında uzun süre bekletme
Çiğ ve pişmiş gıdaların temasından kaynaklanan çapraz bulaş
Güvenli olmayan su veya buz kullanımı
Hijyene uymayan hazırlık/servis koşulları

Güvensiz gıda tüketildiğinde neler olabilir?

Güvensiz gıda; bakteriyel, viral veya paraziter enfeksiyonlara ve bazı durumlarda ısıyla yok edilemeyen toksinlere bağlı tablolara yol açabilir. Klinik olarak bulantı, kusma, ateş, sulu ya da kanlı ishal, halsizlik, karın krampları ve nadiren nörolojik belirtiler görülebilir.

Evde ve dışarıda pratik korunma adımları neler?

-Satın Alma ve Saklama
-Son kullanma tarihine, ambalaj bütünlüğüne ve soğuk zincire dikkat edin.
-Buzdolabını 4°C, dondurucuyu −18°C civarında tutun.
-Pişmiş gıdaları sığ kaplarda hızlı soğutarak 2 saat içinde buzdolabına kaldırın.
-Hazırlık ve Pişirme
-Çiğ ve pişmiş gıdalar için ayrı kesme tahtası/ekipman kullanın.
-Kümes hayvanlarını ve kıymayı tamamen pişirin; iç sıcaklık 70°C ve üzeri olmalı.
-Yeniden ısıtmada yemeğin her yeri buhar çıkana dek ısıtın.

Servis ve Tüketim

-Sıcaklar sıcak, soğuklar soğuk servis edilmeli.
-Açık büfede üzeri açık, uzun süre ılık kalmış ürünlerden kaçının.
-Buzlu içeceklerde buzun güvenli suyla yapıldığından emin olun.

Belirti olursa ne yapmalı?

Bulantı, kusma, karın ağrısı ve ishal en sık görülen belirtilerdir. Hafif durumlarda amaç kaybedilen sıvı–elektroliti yerine koymaktır. Su ve oral rehidratasyon solüsyonlarını küçük yudumlarla tüketin, ağır/yağlı yiyeceklerden kaçının. Yüksek ateş, kanlı ishal, artan şiddette karın ağrısı, belirgin halsizlik, çocuk/hamile/yaşlı veya bağışıklığı baskılanmış bireylerde belirtiler gelişirse tıbbi değerlendirme gerekir.

Güvenli Gıda Hakkında Sık Sorulan Sorular

1- Güvenli gıda nedir?
Zararlı biyolojik, kimyasal ve fiziksel risklerden arındırılmış, besin değerini koruyan gıdadır.

2- Zehirlenme için en riskli sıcaklık aralığı hangisidir?
5–60°C aralığı bakterilerin hızlı çoğaldığı aralıktır.

3- Pişmiş yemek kaç saat oda ısısında kalabilir?
En fazla 2 saat; sıcak havalarda bu süre daha da kısalmalıdır.

4- Yeniden ısıtma kaç derece olmalı?
İç sıcaklık en az 70°C’ye ulaşmalıdır.

5- Hangi besinler daha risklidir?
Kümes hayvanları, kıyma/şarküteri, deniz ürünleri, pirinç, pastörize edilmemiş süt ürünleri, yumurta ve iyi yıkanmamış sebze-meyveler.

6- Çapraz bulaş nasıl önlenir?
Çiğ ve pişmiş gıdalar için ayrı kesme tahtası/ekipman kullanın, elleri düzenli yıkayın.

7- Açık büfede nelere dikkat etmeli?
Üstü kapalı, sıcaklar sıcak-soğuklar soğuk tutulmalı; uzun süre ılık bekleyen ürünlerden kaçının.

8- Paket serviste güvenlik nasıl sağlanır?
Sıcak-soğuk ayrımı, sağlam paket mühürü, kısa teslim süresi ve gerektiğinde güvenli bir şekilde yeniden ısıtma önemlidir

9- Hangi belirtilerde sağlık kuruluşuna başvurmalı?
Yüksek ateş, kanlı ishal, şiddetli karın ağrısı, belirgin halsizlik, risk grubunda olmak veya belirtilerin uzaması durumunda beklemeden bir sağlık kurumuna başvurun.

10- Buzu güvenle tüketebilir miyim?
Güvenli suyla yapılmış buz tercih edin; kaynağı belirsizse buzdan kaçının.

11- Pirinç neden riskli sayılır?
Uygun olmayan sıcaklıkta beklerse bazı bakteriler ve toksinleri gelişebilir; hızlı soğutma ve yeterli ısıtma gerekir.

12- Pastörize edilmemiş süt ürünleri neden önerilmez?
Hastalık yapıcı mikroorganizmalar içerebilir; özellikle hamileler ve çocuklar için risklidir.