Sağlık Bakanlığı açıkladı! Koronavirüs ile ilgili bilinmeyenler ortaya çıktı

Sağlık Bakanlığı'nın hazırladığı Kovid-19 sözlüğünde, "filyasyon", "antikor", "izolasyon", "asemptomatik kişi", "entübasyon" gibi, salgınla ilgili sık kullanılan kelimeler ve bunların anlamı yer aldı. Kovid-19, sözlükte "İlk olarak Çin'in Vuhan şehrinde 2019 yılı Aralık ayının sonlarında ortaya çıkan, bulaştığı kişilerde ateş, öksürük, nefes darlığı gibi belirtilere neden olan hastalık." olarak tanımlandı. İşte sözlükte yer alan terimlerden bazıları ve anlamları...

ANTİJEN

Vücuda girdiğinde veya aşılama yoluyla verildiğinde bağışıklık reaksiyonlarının başlamasına sebep olan molekül.

ANTİKOR

Kişinin vücuduna giren antijene yanıt olarak bağışıklık sistemi tarafından üretilen madde. İmmünglobulin olarak da adlandırılır.

ASEMPTOMATİK KİŞİ

Hasta olduğu halde o hastalığın belirtilerini göstermeyen kişi.

BAĞIŞIKLIK

Belirli bir hastalık etkenine karşı vücudun direnci; immünite. Enfeksiyonlara karşı direnç sağlayan molekül, hücre ve dokular topluluğuna 'bağışıklık sistemi' denir.

BİRİNCİL VAKA

Bir hastalığın toplumda yayılmasına yol açan ilk vaka. İndeks vaka da denir. İlk vakaya yol açan kişiyle temas eden veya ilişkili olup hastalananlar ikincil vaka olarak adlandırılır.

COV/CORONAVİRÜS/KORONAVİRÜS

Tek zincirli RNA'ya sahip, zarflı, yüzeyinde protein çıkıntıları olan büyük virüs ailesi.

COVİD/KOVİD-19

İlk olarak Çin'in Vuhan şehrinde 2019 yılı Aralık ayının sonlarında ortaya çıkan, bulaştığı kişilerde ateş, öksürük, nefes darlığı gibi belirtilere neden olan hastalık; Yeni Koronavirüs Hastalığı.

DAMLACIK YOLUYLA BULAŞMA

Öksürme, hapşırma veya konuşma sırasında ortaya çıkan ve patojen etken taşıyan vücut sıvılarının (damlacık) hasta kişiden etrafta bulunan başka kişiye/kişilere ulaşması.

EKSTÜBE ETMEK

Solunum yetmezliği durumunda özel cihazlarla solunum desteği sağlamak için nefes borusuna takılan tüpü (yapay solunum borusunu) çıkarma işlemi. Entübasyon işlemini sonlandırma.

ENDEMİ

Bir enfeksiyon etkeninin veya hastalığın belirli bir coğrafyada veya toplulukta sürekli görülmesi durumu.

ENFEKTE KİŞİ

Enfeksiyon etkenini vücudunda bulunduran kişi.

ENTÜBASYON

Solunum yetmezliği durumunda özel cihazlarla solunum desteği sağlamak için nefes borusuna tüp (yapay solunum borusu) takma işlemi.

FİZİK MESAFE/SOSYAL MESAFE

Damlacık yoluyla bulaşan enfeksiyona yakalanmamak veya enfeksiyon bulaştırmamak için iki kişinin arasında bulunması gereken en az 1,5 metrelik mesafe.

İMMÜN

Bağışık

İZOLASYON

Bir hastalığın yayılmasını önlemek için hasta insanların sağlıklı insanlardan ayrı bir yerde tutulması; tecrit.

KARANTİNA

Bulaşıcı bir hastalığın yaygın olduğu bir yer veya bölgeden gelen kişi, gemi, mal veya hayvanların geçici olarak bir yerde tutulup gözlemlenmesi biçiminde uygulanan sağlık önlemi.

MORTALİTE

Ölüm; ölümlülük. Çoğunlukla tek kişi değil, topluluk için kullanılır.

MUTASYON

Bir organizmanın veya virüsün genetik materyalinde meydana gelen kalıcı değişiklik.

PANDEMİ

Bir hastalığın veya enfeksiyon etkeninin ülkelerde, kıtalarda, hatta tüm dünya gibi çok geniş bir alanda yayılım göstermesi.

PCR

Dizilimi belli olan DNA veya RNA bölümlerinin çoğaltılması; polimeraz zincir reaksiyonu.

PİK/ZİRVE/DORUK

Salgın sürecinde günlük vaka sayısının en yüksek değere ulaştığı nokta/gün. Sadece vaka sayısı için değil diğer parametreler için de kullanılabilir.

PNÖMONİ

Akciğer dokusunun iltihabı; zatürre.

R0 DEĞERİ

Ek vakadan kaynaklanan yeni vakaların sayısı; hastalığın bulaşma katsayısı.

SAHA İNCELEMESİ/FİLYASYON

Bulaşıcı bir hastalık varlığında, hastalığı taşıyan kişinin temas ettiği herkesin o hastalık açısından taranması.

SEMPTOM

Vücuttaki olağan dışı bir hal veya hastalığı yansıtan, hasta için belirgin olan durum; belirti.

SÜPER BULAŞTIRICI/SÜPER YAYICI/ SÜPER TAŞIYICI

Bir bulaşıcı hastalık etkenini duyarlı kişilere beklenenden çok daha fazla bulaştıran enfekte kişi.

VENTİLATÖR

Solunum sıkıntısı çeken hastalarda kullanılan, kişinin nefes alıp vermesini yapay olarak gerçekleştiren cihaz.

ZOONOZ

Hayvanlardan insanlara veya insanlardan hayvanlara doğal koşullar altında bulaşabilen hastalık.