Kişilerin yaşamını olumsuz etkileyen davranışlardan biri fevriliktir. Zaman zaman insanlarda beklenmedik anlarda ortaya çıkan fevrilik ile ilgili bilinmeyenleri sizler için araştırdık.Aniden ortaya çıkan ve genelde insanlarda olumsuz etkiler bırakan fevrilik bir hastalık mı? Bu davranışın önüne geçmek mümkün mü? Fevri ne demek? Fevri davranış nedenleri nelerdir? Fevri davranış nasıl engellenir? İşte fevri davranışa dair araştırılanlar...
FEVRİ NE DEMEK?
Fevri kelime anlamı olarak birdenbire ve düşünmeksizin yapılan (davranış), pek düşünmeden, ansızın öfkelenen, sinirlenen, böyle davranan kişiye denir. Fevri davranışların asıl nedeni duygularınızın altında ezilmenizdir. Kıskançlık, sinir, güvensizlik ya da korku sonradan keşke yapmasaydım diyeceğiniz şekilde davranmanıza neden olur.
FEVRİ DAVRANIŞIN NEDENLERİ NELERDİR?
1. Hormonlarınız
Aksi hallerinizin her ay aynı zaman diliminde oluştuğunu fark ettiyseniz, bu işin sorumlusu hormonlarınız olabilir. Kadınlar, adet döngüsündeyken yumurtalıkları östrojen ve proöstrojen hormonları üretir. Adetinizden bir hafta önce proöstrojen seviyeniz en üst noktaya ulaşır ve sonra birden düşer. Bu da huysuzluğa neden olur. Hormon seviyelerindeki bu dalgalanmanın sebebinin adet öncesi sendromundan (PMS premenstural sendrom) kaynaklandığı düşünülmektedir. Hormon seviyelerindeki bir diğer değişim ise menopoz sırasında gerçekleşir. Bu dönemde proöstrojen seviyesi sıfıra kadar düşer. Bu dalgalanma da asabiyete neden olabilir.
Çözüm: Eğer bu dönemlerde asabiyet yaşıyorsanız savunmanızı güçlendirmeniz gerekir. Araştırmalara göre omega- 3’ler PMS ve menopoz semptomlarını önlemeye yardımcı oluyor. Günde 600 mg DHA omega-3 kapsülleri kullanabilirsiniz.
2. Kafein
Ölçülü bir şekilde de olsa kafein tüketmek, anksiyeteye neden olabilir. Kafein, beyni harekete geçirerek bağımlılık yaratır. Kafeine bağımlı hale gelen kişiler baş ağrısı, yorgunluk ve aksilik gibi yoksunluk sendromu belirtileri yaşayabilir.
Çözüm: Günde sadece 200 mg veya 2 fincan kafein içeren içecekler tüketmelisiniz.
3. Yeterli beslenmemek
Beyninizin enerji için glukoza ihtiyacı vardır. Kan şekeri seviyeniz çok düşükse uyuşuk, asabi hissedebilir ve konsantre olmakta güçlükler yaşayabilirsiniz.
Çözüm: Düşük kan şekerini önlemek için her 3 saatte bir sağlıklı atıştırmalıklar tüketin.
4. Yatak odanız
Uyku ve ruh haliniz arasındaki ilişki aşikardır. Ancak ne kadar erken yatmış olursanız olun yine de kendinizi yorgun ve asabi hissedebilirsiniz. Araştırmalara göre yatak odasındaki loş bir ışık bile (TV ışığı, okuma lambası, veya dijital çalar saatinizin ışığı bile olabilir) depresyon belirtilerini çoğaltabilir. Işık, melatonin hormonu üretimini azaltır. Yeterli seviyede melatonin olmadan normal uyku düzeniniz bozulabilir. Bir dahaki sefere yatağın ters tarafından kalktığınızı düşündüğünüzde bunu göz önünde bulundurun.
Çözüm: Uyumadan önce ışık kontrolü yapın. Bütün ışıkları kapatın ve uyumanıza yardımcı oluyorsa televizyonunuza zaman ayarlı otomatik kapama kurmayı deneyin. Dijital çalar saatinizi uzağa koyun.
5. Beslenme şekliniz
Ruh haliniz kötüyken rahatlamak için atıştırdığınız şeyler aslında kötü ruh halinizin ilk baştaki nedeni olabilir. Trans ve doymuş yağ zengini bir beslenme şeklinin depresyon riskini artırdığı biliniyor. Ayrıca yapılan yeni araştırmalar bu tür beslenmenin kavrama yeteneğini olumsuz etkilediğini gösteriyor. Abur cubur ve fast food tüketimi sinaps diye adlandırılan beyin hücreleri arasındaki bağlantıları olumsuz etkiliyor.
Çözüm: Tadı güzel olan fakat size uzun süreli enerji sağlamayan yağlı, şekerli işlenmiş gıdalar yerine, gün boyu enerjinizi sağlayacak vitamin ve mineral zengini yiyecekler tüketin.
6. Tiroid
Tiroidiniz metabolizmanızı düzenlemeye yardımcı olan hormonları üreten bir salgı bezidir. Hipotiroidizm denilen durumda tiroid hormonu eksikliği yaşarsınız ve bu da yorgun, uyuşuk ve depresif olmanıza neden olur. Bu hastalığın kilo alma, soğuğa karşı aşırı duyarlılık, soluk kuru cilt, kabızlık, tırnaklarda ve saçlarda kırılganlık gibi diğer belirtileri de vardır.
Çözüm: Eğer bu belirtileri yaşıyorsanız, doktorunuza giderek tiroid seviyelerinizi kontrol ettirin. Hipotiroidizm tedavi edilebilir bir hastalıktır.
FEVRİLİK NASIL ENGELLENİR?
Hislerinizi tanımlayın. Fevri davranmaya başladığınızda hangi duygunun daha baskın olduğunu belirleyin. Sıkkın mısınız? Sinirli ? Görmezden gelinmiş? Umursamaz? Kontrol dışı? Tetikleyicilerinizi öğrenin böylece bir dahaki seferde dürtüleriniz baskın olduğunda kendinizi kontrol altına alabilirsiniz.
Sonuçları düşünün. Dürtülerinizi dinlemek pozitif sonuçlar doğurabilir, ancak genelde sonradan pişman olacağınız şeyler yaparsınız. Patronunuza kızıp ofisteki herkese onun hakkında mail attığınız zamanı ya da kocanız size sürpriz doğum günü partisi hazırlarken sizi aldattığını düşünüp ona bağırdığınız zamanları düşünün.
10 derin nefes alın. Eğer fevri bir hareket etmeden önce vücudunuza dikkat ederseniz, hızlı ve derin olmayan nefesler aldığınızı, hatta aslında nefes almadığınızı fark edeceksiniz. Derin nefes alın, temiz havanın tadını çıkarın ve odaklanın, sonunda iyi hissedeceksiniz.
Kendinize demek için bir şey ezberleyin. Örneğin, eğer bir alışveriş bağımlısıysanız kendinize “İhtiyacım olan her şeye sahibim” deyin. Eğer öfke dürtüleriniz varsa, “ (Kişi ya da durum yazın)’un sonradan pişman olacağım bir şeyi yapmasına izin vermeyeceğim” deyin.
Hava alın. Fevri davranmanıza neden olan durumdan biraz uzak durun.