Hacca bedel gönderilirken, vekilin, bedel gönderen kişinin kendi memleketinden gitmesi şart mıdır? Mekke veya Medine’de yaşayan biri vekil olarak tutulabilir mi?
Nasıl ki bedel gönderen kişi hac yapsaydı kendi memleketinden giderek hac yapacak idiyse, bedel olarak gidenin de, bedel gönderenin memleketinden gitmesi gerekir. Dolayısıyla vekil gönderen kişi, yer belirlemeden, “benim adıma hac et.” demişse veya kendisine hac farz olduğu halde gidemeyip, “benim için hac yapılsın.” diye vasiyet etmiş ise bu, “memleketimden hac yapılsın.” şeklinde anlaşılır. Eğer vekil hac yolculuğu esnasında ölürse ve vasiyet de ederse; bedelin Ebû Yûsuf ve İmam Muhammed’e göre vefat ettiği yerden gönderilmesi gerekir. Ancak yerine hac edilmesini vasiyet eden kişinin miras bıraktığı malının üçte biri, memleketinden giderek hac yapmaya yetmiyorsa, istihsanen, terikenin üçte birinin yettiği yerden hac yaptırılır (Mevsılî, el-İhtiyâr, I, 172). Mekke veya Medine’den vekil tutulması konusu da bu çerçevede değerlendirilmelidir.
Görevli bir kimse ölen bir yakını için hac yapabilir mi?
Bedel haccın geçerlilik şartlarından birisi de hac masraflarının, adına hac yapılan kişi tarafından karşılanmasıdır. Buna göre hac organizasyonunda görevli olan bir kimse, masraflarını gönderenden alarak bir başkası adına bedel haccı yapamaz. Çünkü görevlilerin bütün masrafları hac organizasyonu tarafından karşılanmaktadır.
Ancak görevli bir kimse, farz haccı eda etmeden ölmüş olan veya vekâlet vermesi şartıyla hacca gidememe özrü süreklilik arz eden anne, babası gibi yakınlarının yerine ücret almaksızın hac edebilir (Kâsânî, Bedâiü’s-Sanâî, II, 213).
Temettü haccı yapmak üzere vekil olan kimse, umreyi kendisi için yaparsa ne gerekir?
Vekil olarak gönderilen kişi, önce müvekkilin verdiği görevi yapmalı, gönderenin şartlarına muhalefet etmemelidir. Muhalefet etmesi halinde haccına devam eder ve dönüşte, aldığı parayı iade eder; haccı da kendi adına yapmış olur (Kâsânî, Bedâiü’s- Sanâî, Beyrut 1406/1986, II, 212-215).
Ancak vekil olan kişi hac menâsikini tamamladıktan sonra ilave masrafları kendisi karşılaması şartıyla dilerse kendi adına umre yapabilir.
Arafat’tan önce komada olup ölmek üzere olan hacı adayı için bulunduğu yerden bedel tayin edilebilir mi?
İyileşme ve komadan çıkma ümidi kalmamış hastalar adına bulunduğu yerden bedel tayin edilebilir.