Bakanlıktan flaş mutant virüs kararı: Pozitif hastalara ikinci test uygulanacak!

Tüm dünyayı etkisi altına alan yeni tip koronavirüs salgınını yok etme amacıyla küresel çapta geliştirilen çalışmalar, hız kesmeden devam ediyor. İlk olarak İngiltere'de ve ardından Güney Afrika'da görülen, normaline göre yüzde 70 daha hızlı yayılan Kovid-19'un mutant versiyonu ise insanları tekrar paniğe sürükledi. 

Ülkemizde de 17 farklı şehir ve toplamda 128 kişide görülen mutasyonlu virüs için bir yandan maskenin işe yaramadığı, bir yandan ise Kovid-19'dan çok daha tehlikeli olduğu söylentileri yayılırken Sağlık Bakanlığı, konuya ilişkin önemli bir karar aldı.

Son haftada ülkede görülen pozitif vaka sayılarındaki artış da göz önünde bulundurularak hastanelere 'mutasyon test kiti' gönderilmesine karar verildi. Bakanlığın yaptığı açıklamada, yeni tip koronavirüs test sonucu pozitif çıkan herkese, mutasyonu tespit eden ikinci bir test yapılması talimatı verildi. 

Ege Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Zafer Kurugöl, bundan böyle testi pozitif çıkanlara, mutant virüsü tespit eden yeni bir kitle ikinci kez test yapılacağını söyledi.

"BİLDİRİLEN SAYININ ÇOK DAHA ÜZERİNDE MUTANT VAKA OLABİLİR"

Hürriyet'ten Meltem Özgenç'e konuşan Kurugöl, "Böylece mutant virüsün ülkedeki yayılımını görmüş olacağız” diyerek, şu bilgileri verdi:

"Son 7 gündür ülkemizdeki vakalarda kayda değer bir artış söz konusu. Bunda iki neden etkili olabilir. Birincisi virüsün mutasyona uğraması, ikincisi ise son günlerde özellikle yarıyıl tatili ile artan sosyal hareketlilik ve önlemlere daha az uyulması.

Ülkemizde şu anda İngiltere kökenli olan mutasyonun 17 ilde 128 kişide görüldüğü bildirildi. Virüsün özelliğinden dolayı birçok mutasyon olabiliyor.

İngiltere kökenli mutasyonun, insan hücresine daha sıkı yapışması nedeniyle daha bulaşıcı olduğunu biliyoruz. Bu nedenle de bildirilen sayının çok daha üzerinde mutant vaka olabileceğini düşünüyorum. Çünkü pozitif çıkan her vakada rutin mutasyon araştırması yapılmıyordu.

Ancak Sağlık Bakanlığı Kovid-19 testi yapan hastanelere, İngiltere kökenli mutasyonu tespit edebilecek kitler yolladı. Bu hafta içinde artık testi pozitif çıkanlara mutant virüsü tespit eden kit ile ikinci bir test yapılacak.

Bu yapılmaya başlanınca da mutant kökenli virüsün Türkiye’de yüzde kaç görüldüğünü, şubatın ilk yarısında daha iyi değerlendirebileceğiz.
 

Ben vatandaş Zafer Kurugöl olarak okulların, hatta lokantaların ve restoranların açılmasını çok arzu ediyorum. Ama doktor Zafer Kurugöl olarak verilere baktığımda aynı şeyi söylemem zor.

Okulların açılması, özellikle büyük şehirlerde okulların açılması, sosyal hareketliliği de artıracağı için, daha fazla vaka artışına neden olabilir.

Bu aşamada bölgesel karar vermek çok daha doğru olacaktır. Her ildeki pandemi kurulları ellerindeki vaka sayısına bakarak il ilçe ve köy bazında karar verebilirler.

Örneğin büyük bir çoğunluğu internete ulaşamayan bir köyde vaka olmaması durumunda, yüz yüze eğitim başlayabilir. Köy okullarına pozitif ayrımcılık yapılması gerektiğini düşünüyorum.”

"KURALLARA UYMAYA DEVAM ETMEK, HATTA ÇİFT MASKE TAKMAK ZORUNDAYIZ"

Prof. Kurugöl, vatandaşlara kendilerini ve karşılarındakileri korumaları için çift maske takmalarını önerdi:

"Şu anda vaka artışlarında mutasyondan daha çok, artan sosyal hareketlilik önemli. Örneğin kayak merkezlerindeki kalabalık, asker uğurlama törenleri gibi.

Kısıtlamalardan hepimiz bunaldık ve kuralları gevşetmeye başladık. Birçok kişi hafta sonunda sokağa çıkma kısıtlaması olduğu halde, alışveriş bahanesiyle dışarı çıkıyor.

Hafta sonu evlerde bir araya gelip kahvaltı yapıyorlar, yemek yiyorlar, maske ve fiziksel mesafeye önem vermiyorlar. Bir grup insanda da ‘Aşı geldi olay çözüldü’ gibi bir rahatlık ve rehavet var.

Oysa biliyoruz ki aşı olan kişi, hatta hastalığı geçiren kişi bile hastalığı bulaştırabilir. Bu nedenle vakalar belirli bir ölçüye ininceye kadar maske, mesafe ve temizlik kurallarına uymaya devam etmek zorundayız.

Sebep ne olursa olsun, vaka artışını önlemek için telaşa kapılmadan, panik yapmadan, tedbirli olmak durumundayız. Maskeyi daha çok takmamız, hatta çift maske takmamız gerekiyor.”

MUTANT VİRÜS NEDİR?

Virüsler, diğer mikroorganizmalardan daha fazla genetik varyasyonlara açıktırlar ve maruz kalırlar. Bu değişiklikler, genellikle, genetik yapıda oluşan ve fenotipe de etkileyen mutasyonlar sonucunda ortaya çıkmaktadırlar.

Virüsler uygun (permisif) canlı sistemlerde (deneme hayvanları, embriyolu yumurtalar, hücre kültürleri) üreyerek kısa bir süre içinde milyonlarca hatta milyarlarca yeni nesil oluşturabilmektedirler. Gayet doğaldır ki, DNA veya RNA'nın bu kadar fazla replikasyonları sırasında, genetik düzeyde kendiliğinden (doğal veya spontan olarak) bazı değişmeler meydana gelmektedir.

Bazen de, virüslerin üretildikleri ortama ilave edilen bir kısım mutajenik maddeler, mutasyonlara yol açarak, böyle değişikliklerin oranını daha da artırmaktadır.

Spontan mutasyonların oranı, normal koşullar altında, genellikle, çok sınırlı (10-6 - 10-8 arası) olmasına karşın, mutajenik maddelerin katılımı ile bu oran çok yükselmektedir (10-3 - 10-4).

Mutasyonlar sonucunda, orijinallerine göre değişik genotipte ve buna bağlı olarak fenotipte gözlemlenen ve saptanan yeni nesiller (mutantlar) meydana gelirler. Ancak, mutasyonları tam veya kısmen de olsa önlemek ve düzeltmek için, üredikleri sistemlerde, bazı mekanizmalar da yok değildir.

Bu düzeltme sistemleri, virüslerin genomlarından ziyade, hücrelerde bulunmaktadır. Bunlar da çoğu zaman yetirsiz kalmaktadırlar. Çünkü, bazı virüslerin replikasyonları ve ekspresyonlarında görevli enzimlerinin böyle bir aktivitesi bulunmamaktadır. Bu olgu, bakterilerde çok daha etkindir.

Virüslerin fazla sıklıkta mutasyonlarla karşı karşıya gelmelerinin diğer nedenleri arasında, bunların genetik materyallerinin daha komplike bir karakter taşımasıdır.

Şöyle ki, virüslerin DNA veya RNA karakterinde bir genetik materyale sahip olmaları yanı sıra, tek veya çift iplikçikli, segmentli-segmentsiz, lineer-sirküler, pozitif veya negatif polariteli, bazılarının süpersarmal bir özellik taşımaları, ayrıca replikasyon yerlerinin nukleus veya sitoplasma olmaları, virus familyaları arasında replikasyon sırasında değişik enzimlerin ardışık fonksiyonel bulunmaları ve diğer nedenler bu mutasyonların oluşmasında kolaylaştırıcı faktör olarak etkilemektedirler.

MUTASYON GEÇİREN VİRÜS DAHA MI TEHLİKELİDİR? 

Tüm koronavirüsler gibi, KOVID-19'un da ana kaynağı olan SARS-CoV-2 virüsü, neredeyse ayda bir mutasyon geçiren bir RNA (ribonükleik asit) virüsüdür.

Birbirinden değişik varyantlar ayrıca, bir patojenin neden dünyanın belirli bölgelerinde farklı şiddette enfeksiyon dalgalarını tetiklediğini ve enfeksiyonların neden bazı insanlarda daha farklı seyrettiğini de açıklıyor. 

İngiltere’de görülen yeni varyant, koronavirüsün "spike proteininde" çok sayıda farklı mutasyon barındırıyor. Moleküler biyolojide "silinme" diye tabir edilen etki nedeniyle, hücrelerde iki amino asitin eksik olduğu anlaşıldı.

Bu da virüsün , tanınmadan ve farkedilmeden yayılmasını daha kolay hale getirebilir. Benzer bir silinme işlemi, yaz aylarında Doğu Asya'da da görüldü. Ancak orada, mutasyona uğramış SARS-CoV-2 varyantı, koronavirüsü zayıflattığı için daha hafif enfeksiyonlara neden oldu.