Dünya üzerinde birçok ülkede kutlanan 1 Mayıs işçi bayramı en çok araştırılan başlıklar arasında yer alıyor. İlk olarak 1856'da Avustralya'nın Melbourne kentinde taş ve inşaat işçileri tarafından düzenlenen yürüyüş sonucu kutlanan işçi ve emekçi bayramının anlam ve önemi merak ediliyor. Peki 1 Mayıs işçi bayramı anlam ve önemi nedir? 1 Mayıs nasıl ortaya çıktı? Türkiye'de ilk ne zaman kutlandı? İşte merak edilen ayrıntılar...
1 MAYIS İŞÇİ BAYRAMI NASIL ORTAYA ÇIKTI?
İlk olarak 1856 yılında Avustralya'nın Melbourne ayaklanmayı günde sekiz saatlik çalışabilmek adına taş ve inşaat işçileri, Melbourne Üniversitesi'nden Parlamento Evi'ne kadar bir yürüyüş düzenleyerek başlatılıyor. Bu olaydan tam 30 yıl sonra ise Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu önderliğinde işçiler günde 12 saat, haftada 6 gün olan çalışma takvimine karşı, günlük 8 saatlik çalışma talebiyle iş bırakıyor. Aslında patlama yaratacak olan yürüyüş, burada başlıyor.
Chicago'da düzenlenen bu gösterilere toplamda yarım milyon işçi katılıyor. O dönemde Louisville'de siyahilere kapalı olan parklarda 6 binden fazla siyahi ve beyaz işçi, birlikte yürüyor. Ancak bir kaç gün boyunca devam eden gösteriler 4 Mayıs’ta 'Haymarket Olayı'na yol açıyor.
McCormick'e ait fabrikadan atılan ve grevde olan işçilerin de miting yapmasıyla başlıyor 'Haymarket Olayı'. Miting sona ermek üzereyken McCormick, fabrika düdüğünü çalarak, içerideki grev kırıcıları dışarı çıkartıyor ve grev kırıcılarını protesto etmek için bir grup işçi fabrikaya yöneliyor. İşçilere ateş eden polis, 4 işçinin ölmesine, onlarca işçinin ise yaralanmasına neden oluyor. Ne yazık ki olaylar bununla bitmiyor.
Yaşanan saldırıyı protesto etmek isteyen işçiler, 'Haymarket Alanı'nda yeni bir miting düzenliyor. Miting tam dağılırken, kürsünün önüne, nereden geldiği belli olmayan bir bomba atılıyor. Polisin önünde patlayan bomba nedeniyle 7 polis ölürken 69 polis ise yaralanıyor. Bu olayın ardından ise yüzlerce işçi asılsız ithamlarla tutuklanırken 8 işçi için yargılama başlıyor. Aralarından en gençleri olan Louis Lingg, idamından bir gün önce 23 yaşında intihar ediyor ve bir nevi yaşanan olayların simgesi haline geliyor.
Süregelen protestoları engellemek ve daha az can kaybı olması amacıyla yasal baskılarla gösterilerin tekrarlanması engelleniyor. Ancak 1889 yılında toplanan 'İkinci Enternasyonal'de Fransız bir işçi temsilcisinin önerisi üzerine 1 Mayıs gününün tüm dünyada 'Birlik, mücadele ve dayanışma günü' olarak kutlanmasına karar veriliyor ve bir sene sonrasında ikinci bir gösteri yapılabiliyor.
1 MAYIS İŞÇİ BAYRAMININ ANLAM VE ÖNEMİ NEDİR?
1 Mayıs işçi bayramının anlam ve önemi kısmına gelirsek tarih boyunca çalışma şartlarının en iyi dereceye getirilmesi, iyileştirilmesi adına yapılan büyük öneme sahiptir. Öyle büyük bir önem ve anlamı vardır ki nesiller boyu şartların en iyi düzeye getirebilmesi amacıyla milyonlarca işçi bu uğurda canından olmuştur. Haklarına sahip çıkması, emeğinin karşılığını araması ve gelecek nesillere iyi bir zemin hazırlaması, günümüz şartlarına getirmesi açısından bu günün anlam ve önemi büyüktür. Yaşanılan bu olayların ardından sonunda istedikleri şartlara ulaşan ve bu protestolarda yitirdiği emekçi arkadaşlarını anmak adına 1 Mayıs günü İşçi ve Emekçi Bayramı olarak her yıl dünyanın bir çok ülkesinde kutlanmaktadır.
1 MAYIS TÜRKİYE'DE İLK NE ZAMAN KUTLANDI?
Dünya üzerindeki pek çok ülkede,1 Mayıs İşçi ve Emekçiler Bayramı, işçi ve emekçiler tarafından kutlanan, birlik, dayanışma ve haksızlıklarla mücadele günüdür. Bir çok ülkede resmi tatil olarak kabul edilmektedir.
Türkiye'de ilk kez 1923'te resmi olarak kutlanmıştır. 2008 Nisan'ında, "Emek ve Dayanışma Günü" olarak kutlanması kabul edilmiştir. 22 Nisan 2009 tarihinde TBMM'de kabul edilen 5892 sayılı yasanın, 27 Nisan 2009'da Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmesi ile, 1 Mayıs resmi tatil ilan edilmiştir.